Know How nedir?
·
“(1) Arzu edilen
bir sonuca sebep olacak bir yetenek veren, (2) kullanıma hazır halde olmayan,
ve (3) herkesin bilgisi dahilinde olmayan uzman hüneri, enformasyon veya bilgi
kümesi. Know how, ortak bilgi olmayan, elle tutulur malzeme (planlar,
formüller, talimatlar, kalıplar (örüntüler), belirtimler (spesifikasyonlar) ve
ticari sırlar gibi) veya maddi olmayan şeyler (üretim pratikleri, pazarlama
kavramları, kalite denetimi ve test etme teknikleri gibi) içerebilir. Teknoloji
transfer sözleşmelerinde know how en değerli etkendir ve süresiz uygulanabilir
bir ömre sahip olabilir. Yasal terimlerle, "mal veya malzemelerin
üretiminde veya işlenmesinde yardımcı olması olası olan herhangi endüstriyel
bilgiler ve teknik" olarak tanımlanabilir. Geçen yıllarda know how (KH), işgücünden
ayrı olarak tek başına bir üretim etkeni olarak tanımlanmaya başladı.”
·
“Sağlayıcının tecrübe
ve denemeleri sonucu elde edilen,
patentli olmayan, uygulamaya yönelik gizli, esaslı ve belirlenmiş bilgi paketidir.
(KH bilgisinin işyerinde çalışanların kişisel bilgi ve hünerlerinden de ayırt edilmesi
gerekir.)”
“KH, buluş
anlamında, patent kanunu çerçevesinde tescil edilebilen veya Faydalı Modelleri
Koruma Kanunu çerçevesinde korunabilen bir netice (bilgi) değildir. Bir
işletmede uzun zaman içinde elde edilebilen, diğer firmalar için zaman
tasarrufu sağlayan tecrübelerdir. Bir üründen ya da yöntemden en kolay ya da en
verimli biçimde yararlanmayı sağlayan ticari sırlardır. KH sözleşmesi
taraftarlardan birine (KH verene) belirli bir KH açıklama ve kullanımına izin
verme; buna karşılık diğerine (KH alana) belirli bir bedel ödeme borcu yükleyen
sözleşmedir.”
Knowledge Base:
·
“(Bir bilgisayar sistemindeki veya
organizasyondaki) kavramlar, veriler, amaçlar, gereksinimler, kurallar ve
belirtimlerden (spesifikasyonlar) ibaret olan organize bilgi ambarı. Biçimi (1)
yapay zekâ veya uzman sistem tabanlı kullanımı mı, yoksa (2) insan tabanlı
kullanımı mı desteklediğine bağlıdır. İlk durumda, bir yazılımdaki veriler,
tasarım yapıları, birleştirmeler, bağlantılar biçimlerini alabilir. İkinci
durumda fiziksel belge ve metinsel bilgi biçimlerini alabilir.”
Yorum:
KB için
“Bilgi Tabanı (BT)” genelde kullanılıyor; KH için Türkçe’de kısa bir isim seçemedim. (24-09-2017 EK; http://www.tubaterim.gov.tr/ linkinde de "Bilgi Tabanı" önerilmiş)
Her
türlü bilgiyi içeren doküman vbg araçlar KB / BT kavramı içine girebilir. Meme
kanseri hastaları ile ilgili bilgilerin saklandığı bilgisayar veri tabanı
sistemi bir BT örneğidir. Bu bilgilerden yararlanılarak bir sağlık kuruluşunun
yaptığı hesaplar, istatistiklere göre tahminler vbg ise, KH örneği olabilir.
Küme zekası
ile çözülmek üzere çeşitli toplumsal sorun gruplarının kullanımı için
toplanacak bilgi vs gibi araçlar KB / BT iken, bu araçları kullanarak zaman içinde sorunları
çözebilme hüneri ise grupların KH’sını ortaya koyabilir.
A.Şükran
Demiralp,
Kaynaklar:
