Sağlık konusu:
Özellikle tanım ve tedavisi karışık olan çoğu belirtilerle
(semptomlarla) seyreden hastalıklar konusu:
1.
Bundan yaklaşık 15 yıl önce bir akademisyen
arkadaşım araştırmalarda bir iki vaka ile genelleme yapılan durumlar olabiliyor
demişti. Önce inanaMAmıştım. Ama özellikle de hastalıklarla ilgili makalelere
bakınca, gerçekten de, örneğin bir ilacın etkilerini gözlemleyen makalelerdeki
hasta sayısı ve gözlem süreleri genelde arkadaşımı haklı çıkarıyordu! Vs.. Yine de az sayıda hasta için
genelleme de olsa, bir teselli: “Akademik sürece dahil olunuyor, gözleniyor ve
kayıt (!) tutuluyor” şeklinde olabilir diyelim. Derken daha çok hasta üzerinde
daha çok sonuca ulaşılıyor. Ancak hangi yollardan ulaşılabiliyor?
o
Hastaneye
ve /ya herhangi bir sağlık kurumuna ulaşabilen hastaların tümü için ne derece
standart bir kayıt mekanizması var?
o
Benzer
medikal tedaviyi alan insanların yaşam koşulları ne derece birbirine yakın?
2.
Özellikle de belirtilerle seyreden hastalıklar
yaşanıyorsa, dalgalanmaların görünme olasılığı neredeyse %100 civarındadır. Bu
konuyu bilmeyen insanlar, çareyi çoğu zaman da aynı anda, bazen de bilimsel
tedaviyi terk ederek, alternatif tedavilerde arama yollarına giderler.
o
Bilimsel yollar da bile bunca belirsizlik söz
konusuyken ne olduğu belirsiz rastgele ve neredeyse her derde deva tedaviler
nasıl kontrol edilecek, nasıl izlenebilecek?
o
Bilim bu konuları sanki başıboş bırakmış. Çünkü, bilimsel yöntemler ile sokaktaki
buluşçuların (!) yöntemlerini kontrol etmek nasıl olacak? Sokaktakilerin çoğu,
zaten sorunların tanımı ile de pek ilgilenmiyor. İşe yaradı mesajını hemen
yaygınlaştırmak için her türlü yöntemi kullanabiliyor. Diyelim ki sokaktaki
değil de uzman bir kişi alternatif tedavi öneriyor? Bu uzman kişi için de bilimin
değerlendirme ölçütleri ne kadar işleyebiliyor? Veya işleyecek şekilde düzenlenebiliyor
mu? Sonuçta çoğunluk benimsiyorsa, gerçeklik
geri plana itiliveriyor. Gerçekliğin daha baştan koşulları birbirine yaklaştırılamayan
insanlarla itiliverdiği gibi!
3.
Hasta ve yakınlarının çoğu zaman kendi
durumlarını anlamak istemeMEleri, sağlık
politikalarının yetersizliği ve belirsizliği; uzun soluklu araştırmalara gönülden
meraklı çok az sayıda akademisyen, kurum bulunması, bilimsel çalışmaların
parasal desteğinin ilaç şirketleri vbg kaynaklara bağımlı olması, bireysel
çıkar mekanizmaları vbg nedenlerle özgür olamaMAları, hasta ve / ya
yakınlarının da benzer mekanizma içinde öğütülmeleri vs; hem hasta ve
yakınlarına, hem de bilimsel araştırmalara zarar veriyor.
·
Önce karın tokluğu vbg ile yetinme ve etik değerlerin değeri anlaşılabilirse;
bireysel hırslarını yenebilmiş özgür insanlar; her kaynakla etkileşimli, ancak
herhangi bir otoritenin güdümüne girmeden, özgür bilim yapma ortamı
bulabilirlerse
·
Hasta, yakınları ve uzmanlar arasında tarafların
kendi ve ortak çıkarları, tarafların hakları
açıkça ortaya konabilirse
·
Hasta ve yakınları için bilgilerini bilince
dönüştürecek irdeleme ortamları
oluşturulabilirse;
o
Hasta ve / ya yakınları için bilinen riskler
açıklanabilir, bilinmeyenlerin de olabileceği bilgisi net olarak verilebilirse,
ve riskler ortaya çıktıkça, duruma göre yöntem ve tedavi sürecinin
değişebileceği bilgisi de verilebilirse…
A.Şükran Demiralp, 26 Şubat 2017
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder